Historische atlas van Amersfoort - Middelpunt van Nederland

Jaap Evert Abrahamse

Amersfoort is genoemd naar een voorde in de Eem. Op dat knooppunt van weg en water stichtte de bisschop van Utrecht in de twaalfde eeuw een hof, van waaruit Eemland werd ontgonnen. Bij het hof ontwikkelde zich een handelsplaats, die in 1259 stadsrechten kreeg. Rond 1300 verrees de eerste stadsmuur.

Daarna ging het snel. Rond 1380 begon men aan een tweede stadsmuur. Amersfoort werd meer dan drie keer zo groot. Door het Mirakel van Amersfoort werd de stad in de vijftiende eeuw de belangrijkste bedevaartsplaats in de noordelijke Nederlanden. Het geld daar daarmee werd verdiend, maakte de bouw van de Onze Lieve Vrouwetoren mogelijk. Toen stopte de groei. Grote gebieden binnen de stadsmuur bleven onbebouwd. In de stad lagen tuinen, boomgaarden en boerderijen.

Rond 1900 begon de stad opnieuw te groeien. Amersfoort werd aangewezen als het geografisch middelpunt van Nederland en kreeg een centrale plek in het spoorwegstelsel. Het station bleek een magneet voor verdere ontwikkeling. Langs het spoor en de Eem kwamen fabrieken, tefen de Amersfoortse Berg verscheen een villawijk. Ten zuidwesten van de stad kwamen grote kazernes, kloosters en inrichtingen.

Na de Tweede Wereldoorlog verrezen grote modernistische wijken aan de noord- en oostkant. In 1980 werd Amersfoort ‘groeistad’. Dat leidde tot de bouw van Kattenbroek, dat internationaal de aandacht trok. Ondertussen verrees in het stationsgebied een grootschalig kantorenpark. De middeleeuwse binnenstad heeft al deze ontwikkelingen doorstaan en is nog altijd het centrum van de regio.

De Historische atlas van Amersfoort vertelt de geschiedenis van stad en omgeving in 35 hoofdstukken, aan de hand van oude en nieuwe kaarten, tekeningen, prenten, schilderijen en (lucht)foto’s.